Vroeger was het helder: zo ergens rond de vijftig was de tijd rijp voor een zorgvuldig getimede midlifecrisis. Ergens rond die koers maakte de gedachte zich van de man – vrouwen hadden immers de menopauze en de legenestkwestie al gekaapt- meester dat het leven eindig was en ze gemiddeld genomen minder tijd voor zich hadden dan achter zich. De balans werd opgemaakt en wellicht was de conclusie dat men niet had bereikt wat men had willen bereiken en de dromen uit hun jonge jaren waren, inderdaad, niet meer dan dromen waren gebleven. Of misschien was wel alles bereikt, goede baan, leuk huis, gezin en alles wat daar bij hoorde, maar vroeg men zich af of dit het dan was: het leven? Vroeger, u weet nog wel de tijd vóór de ‘Grote Recessie’ kocht zo’n man dan een stoere grommende motorfiets, een mooie gelegenheid om toch nog een jeugddroom waar te maken. Bovendien kon je je met zo’n machine tussen de benen alsnog een beetje een Easy Rider wanen en de vrijheid tegemoet rijden op een verloren zondagmiddag. De motor was niet alleen een stoer vormgegeven stalen ros, maar vooral ook symbool van het escapisme van de midlifer in crisis geworden. Hop de motor op: crisis afgewend. Nou ja. Sort of. Misschien. Even.
Persoonlijke crisis als katalysator voor verandering?
Maar, zoals altijd: tijden veranderen. De economie pruttelt ondanks een voorzichtig ontluikend optimisme feitelijk nog altijd als een verroeste Solex. Dus houd je als midlifer in deze onzekere tijden je hand op de knip en koop je natuurlijk geen motor. (Dit is overigens ook terug te zien – het is geen grap!- in de verkoopcijfers van motors van de RAI van augustus 2013, waar sinds 2007 een duidelijk dalende trend te zien is, maar dat terzijde). Dus moet je iets anders doen om die midlifecrisis te lijf te gaan. Maar voorkomen is beter dan genezen luidt het spreekwoord. En dat is natuurlijk niet voor niets. Misschien wordt het tijd om eens stil te staan en niet te wachten met het omgooien van het roer tot zich een crisis van welke aard dan ook aandient, hoe goed die ook als katalysator voor veranderingen kan werken.
Turbulente tijden op de arbeidsmarkt
Je hoeft immers niet in welke crisis dan ook te zitten om eens te reflecteren op je leven en je loopbaan en te kijken of de plek waar je nu bent in je leven en je werk nog bij je past. We leven in een wereld die heel erg snel verandert, met een arbeidsmarkt die minder zekerheden biedt en in Nederland bestaat uit een leger insiders (mensen met een vaste baan), outsiders (mensen die werken op basis van verschillende soorten flexcontracten) en steeds meer mensen die werken als ZP’er (zelfstandige professionals, of ZZP’ers, zo u wenst) en hun eigen broek moeten zien op te houden. Om het hoofd boven water te houden, zal je moeten zorgen dat je die vaardigheden hebt die interessant genoeg voor anderen zijn om ervoor te willen betalen en voor jezelf interessant genoeg om ze te kunnen volhouden. Daarbij maakt het uiteindelijk niet zoveel uit of dit als vaste of flexibele werknemer of als zelfstandig ondernemer is. We hebben te maken met de open grenzen in Europa, toenemende mondialisering en technologische ontwikkelingen waarvan we nauwelijks kunnen overzien waar ze eindigen en wat dat betekent voor ons persoonlijke en werkende leven. Dat vergt nogal wat van ons.
Niet wachten op een crisis om keuzes te maken
Op de ontwikkelingen in de wereld om ons heen kunnen we maar in beperkte mate invloed uitoefenen. Dat schrijf ik niet omdat ik een negatief ingestelde doemdenker ben, maar omdat het gemiddelde individu realistisch bekeken niet in staat is bepaalde ontwikkelingen tegen te houden. Wat een individu wél zelf kan, is zijn(*) houding ten opzichte van die snel veranderende wereld te bepalen en waar nodig veranderen. Hij kan, al dan niet met hulp van derden, proberen zichzelf, zijn wensen en vaardigheden zo goed mogelijk te leren kennen. Hij kan zijn eigen keuzes maken. Hij kan bepalen wat hij belangrijk vindt in het leven en ook nadenken over welke rol hij wil spelen in die wereld en wat daarvoor nodig is. Een mens hoeft immers niet lijdzaam af te wachten tot zich een quarter-, midlife- of andere crisis in het werkende of persoonlijke leven voordoet om keuzes te maken. Een crisis helpt om het roer om te gooien en dat blijkt wel uit een lezing die ik vorig jaar bijwoonde. De jonge vrouw die de lezing gaf stelde dat ‘haar burn-out het beste was dat haar was overkomen’, omdat het haar tot noodzakelijke keuzes hadden gedwongen, waardoor ze haar werk en leven na de burn-out als rijker en leuker ervoer. Good for her, natuurlijk, maar ik gun mensen dat ze toch iets eerder stilstaan bij wat goed en zinvol voor henzelf is. Niet maar werken, werken, werken tot er een spaak in de wielen komt of een motor moet worden aangeschaft voor het nodige escapisme, maar echt even stil staan bij wie jíj bent en wat jíj wilt.
Zingeving geen exclusief domein van de mannelijke motorrijdende midlifer
In de literatuur (o.a. in Truxillo, et al. 2012) is terug te lezen dat oudere werknemers (maar vermoedelijk ook oudere mensen in het algemeen) kijken naar de tijd achter zich en de tijd die ze nog voor zich hebben in hun loopbaan en in hun leven en de balans opmaken en op zoek gaan naar meer zingeving. Ze vinden andere aspecten dan carrière maken of status minder belangrijk dan toen ze jonger waren en vinden het belangrijker of ze hun werk als zinvol ervaren. Op middelbare leeftijd worden zaken als het helpen van of zorgen voor anderen belangrijker. Net als de wens om iets terug te doen voor de maatschappij. Ik kan me dat goed voorstellen.
Tegelijkertijd begrijp ik ook uit diverse media dat jongeren vaker uitvallen uit het arbeidsproces, door stress in tijden van crisis, ze zich rond hun dertigste al afvragen of ze wel doen wat ze willen doen, enzovoort. Ook zíj zijn op zoek naar wat bij hun past en wat zij zelf als zinvol ervaren en maken keuzes in de offers die ze daarvoor wél of juist niet willen brengen. Zingeving is dus niet meer zuiver het domein van de mannelijke midlifer die zijn centjes investeert in een stoere motorfiets.
De piramide van Maslow beklimmen
In een maatschappij als de onze willen we het liefst allemaal doorklimmen naar de top van de de piramide van Maslow en komen tot volledige zelfontplooiing. Voor de behoefte en het komen tot die zelfontplooiing hoeven we niet meer eerst vijftig te worden. Het helpt als je soms even tijd neemt om te reflecteren over wie je bent, waar je bent en wie en waar je wilt zijn. Even stilstaan om achterom te kijken en om daarna ook in alle rust vooruit te kunnen kijken.
En jij?
Sta jij weleens stil? Gewoon, zomaar? Ook als er niet een acuut probleem is dat aangepakt moet worden? En zou dit geen goed moment zijn om dat (weer?) eens te doen?
(*) Overal waar ‘hij’ of ‘hem’ staat, mag je natuurlijk ook ‘zij’ of ‘haar’ lezen, enzovoort.
Gerelateerde berichten
Van Akker Vindt 