Eerder deze week werd werd gelekt dat de Amerikaanse overheid in de vorm van de National Security Agency (NSA) op grote schaal de privacy schendt van zowel de eigen Amerikaanse burgers als de rest van de wereld. De Amerikaanse burger via telefoontaps en de rest van de wereld wordt in de gaten gehouden door directe toegang tot de servers van online giganten als Google, Yahoo, Facebook en Skype. Ook de Nederlandse inlichtingendienst doet niet lullig en tapt net als hun Amerikaanse collega’s veel telefoons af: een paar jaar geleden werd alom geroepen dat Nederland ‘kampioen telefoons aftappen’ was. Of de Nederlandse overheid dit dubieuze kampioenschap daadwerkelijk op haar naam mag schrijven weet ik niet zeker, maar dat er op grote schaal getapt wordt wel: zo werden in 2009 bijna 25 duizend telefoonnummers afgeluisterd. Oost-Europese toestanden, maar dan in het zogenaamde vrije westen anno nu. Er zit weliswaar geen mannetje met een koptelefoon onder in de kelder van je gebouw mee te luisteren, maar dat maakt het misschien nog wel enger voor de wereldburger. Immers: onze Amerikaanse vrinden hebben easy access tot een enorme hoeveelheid data die op de servers van al die giganten te vinden zijn, waar de voormalige KGB alleen maar van had kunnen dromen. Pretty creepy, I’d say.
Privacyschending als preventie
Natuurlijk was Barack Obama, net als Balkenende in 2010, de eerste om te zeggen dat het allemaal wel meevalt en bovendien voor ons eigen bestwil is, want veiligheid en terrorismebestrijding. Een argument dat vaak wordt gebruikt door schenders van onze privacy en zeker te vaak voor zoete koek wordt geslikt door burgers onder het mom van ‘Als je niks te verbergen hebt, hindert het toch niets?’ Zalig zijn de armen van geest, zou ik zeggen, maar de werkelijkheid is misschien toch wat weerbarstiger. Los van het feit dat het gaat om een fundamentele schending van je recht op privacy en het elke wereldburger bijna op voorhand tot verdachte maakt, is er ook wel wat af te dingen op het argument dat Big Brother, ongeacht of deze broer Nederlands Amerikaans is, over onze schouders meekijkt voor onze eigen veiligheid.
De overheid die ons behoedt voor alle kwaad
Steeds vaker wordt naar de overheid gekeken om ons voor alles wat in ons leven mis kan gaan te behoeden. In Nederland kijken wij niet alleen naar de overheid om ons te behoeden voor criminelen, maar ook voor terroristen, overstromingen,
(Q-)koortsepidemieën en omvallende banken. De verwachtingen die we in het rijke westen aan als burger van onze overheden hebben zijn hoog. Die moeten alle risico’s het liefst tot nul terugbrengen. We hebben immers collectief nogal wat te verliezen. De overheid moet ons beschermen tegen alle mogelijke kwaad en de overheid wil ook aan al onze (onrealistische?) verwachtingen voldoen. ‘Veiligheidsbeleid is de last van veel geluk, het is de last van een groot vertrouwen en hoge verwachtingen van een overheid die op zijn beurt de burgers te veel wil pamperen’, is hoe hoogleraar veiligheid en conflict Beatrice de Graaf, het verwoordt en zo is het maar net.
Vrijheid inruilen voor vals gevoel van veiligheid?
Onze overheid, maar ook de Amerikaanse die haar burgers wil beschermen tegen al het kwaad dat zich aan kan dienen heeft bovendien twee andere problemen. Ten eerste gaat het om het gevoel van veiligheid bij de burger, dat niet altijd strookt met de feitelijke veiligheid en het tweede probleem is dat er geen absolute veiligheid bestaat. Maar om te beginnen is het leven is voor ons in het westen dus eigenlijk nog nooit zo veilig geweest. De Tweede Wereldoorlog ligt inmiddels alweer bijna 70 jaar achter ons en ook op straat in de grote boze buitenwereld is het eigenlijk enorm veilig. Dat zal in grote delen van de Verenigde Staten (VS) in grote lijnen hetzelfde zijn. Tóch vindt de Amerikaanse overheid het blijkbaar van belang dat wij in de gaten worden gehouden, Europeanen kunnen niet naar de VS vliegen zonder dat hun gegevens worden gedeeld en blijkbaar kunnen we ook onze vrienden niet mailen of Skypen zonder dat Obama en zijn vriendjes meekijken. En levert dat ons inderdaad die garantie op veiligheid op? Dat is maar zeer de vraag. Er bestaat immers geen absolute garantie op veiligheid. Dat kunnen we niet verwachten als burger en zouden we volgens mij ook niet moeten willen. De consequenties zijn immers niet mals. Velen van ons hebben de prachtige film ‘Das Leben der Anderen’ gezien en hoe benauwend het is, wanneer je zelfs in je eigen huis niet vrij bent. Willen we echt onze vrijheid inruilen voor een vals gevoel van absolute veiligheid? Is ons dat zoveel waard? Ik weet wel wat mijn antwoord op deze vragen is. Weet u uw antwoord ook al?
Van Akker Vindt 