De Mechanische Turk als virtuele on demand gastarbeider

Enige tijd geleden hoorde ik er voor het eerst van. De Mechanische Turk. Ik vind het zelf niet direct gezellig klinken en eerlijk is eerlijk: dat is het (volgens mij) ook niet. Mechanical Turk is een platform van Amazon waarop mensen werk kunnen aanbieden dat nog niet door robots, of preciezer: door slimme software kan worden gedaan. Je moet bijvoorbeeld plaatjes coderen, of aangeven hoe een woord in een zin wordt gebruikt en daar krijg je dan per woord een habbekrats voor. Het mag duidelijk zijn: ik ben niet onder de indruk. Om te beginnen vind ik de naam al een beetje raar.

Rotklusjes opknappen die de computer nu nog laat liggen

Bij de naam Mechanical Turk en het feit dat je als Mechanische Turk klusjes mag opknappen voor weinig geld die computers (nu nog) laten liggen, kan ik niet anders dan denken aan de Turkse (en andere) gastarbeiders die ongeveer een halve eeuw geleden naar Nederland kwamen. Ook die mochten voor een habbekrats klusjes opknappen die de Nederlanders lieten liggen. Na even zoeken op het wereldwijde web blijkt het platform vernoemd te zijn naar een raar mechanisch schaakapparaat, waar een Turk uitsteekt, die er –compleet met tulband- een beetje uitziet als de ouderwetse gapers die je nog bij sommige drogisterijen ziet. Op filmpjes op YouTube kan je zien hoe een replica van “The Turk” een menselijke schaker verslaat terwijl hij vervaarlijk met de ogen rolt. (Best entertaining, moet ik toegeven!) Blijkbaar heeft het in die zin niet met gastarbeiders te maken, maar tóch loop ik er niet warm voor.

Amazon’s Mechanical Turk is een platform voor lousy en precair werk

Het werk op Mechanical Turk bestaat uit, zoals ze in het Engels zeggen ‘lousy jobs’ dus werk dat precair is en feitelijk wereldwijd wordt aanbesteed op een online platform waarbij je per minitaakje een paar cent betaald krijgt. Hoewel Amazon deze lullige miniklusjes een ‘HIT’ noemt, houd ik ze liever buiten mijn hitparade. HIT is een afkorting die staat voor “Human Intelligence Task”, die weliswaar menselijke intelligentie vergt, maar verder weinig diepgang heeft. Artificial artifical intelligence noemt Amazon dat zelf, dus kunstmatige kunstmatige intelligentie, die je aldus Amazon on demand naar believen kan op- of afschalen. Getver. Natuurlijk wordt het werk op zo’n manier uitbesteed dat degene die het werk doet opdrachtnemer is en wordt op die manier allerhande wetgeving handig omzeild. Een opdrachtnemer is immers geen werknemer en daarmee vogelvrij.

De mens-als-robot-paradox bij Mechanical Turk

Niet alleen het feit dat het om precair werk gaat geeft mij een viezig smaakje in de mond, maar ook het feit dat mensen door dit systeem eigenlijk worden gereduceerd tot.. Ja tot wat eigenlijk? Ik kan het bijna niet benoemen. Het mag dan gaan om zogenaamde Human Intelligence Tasks, maar paradoxaal genoeg reduceer je de mens tot de meest basale robot waarbij alle menselijke waardigheid het onderspit delft. Het gaat hier niet om schroefjes draaien, maar om het mindless voor weinig geld oplossen van stupide taakjes, die blijkbaar vooralsnog niet goed genoeg of niet goedkoop genoeg door software kunnen worden uitgevoerd. Als dit vooruitgang is, loop ik er in dit geval even niet zo heel erg warm voor. We mogen dan in het rijke Westen -ook ik!- praten over zinvol werk, autonomie, jobcrafting enzovoort, maar ondertussen zitten er blijkbaar mensen her en der op deze aardkloot voor weinig geld ergens deze kleine rotklusjes te doen.

The Mechanical Turk als dystopische uitkomst van marktwerkingsevangelie

Marktwerking is het evangelie dat in neo-liberale bijbel wordt verkondigd. De onzichtbare hand Smith werkt in een overbevolkte, ongelijke en geglobaliseerde wereld even niet zo lekker meer. Dat willen we –ook in Nederland- liever nog even niet zien. Met alle gevolgen van dien. The race to the bottom is niet alleen een denkbeeldige dystopie, maar die bestaat al in de vorm van Amazon’s Mechanical Turk. Daarmee vergeleken is die eng om zich heen kijkende mechanische schaakturk uit dat YouTubefilmpje hieronder eigenlijk nog enorm gezellig!

De populairste: een tussenstand van dit blog na 10 duizend bezoekjes

Nog geen jaar geleden schreef ik het eerste bericht voor dit blog. Het ging over de positie van Jolande Sap en GroenLinks. Een paar uur na publicatie maakte Sap haar vertrek bij GroenLinks bekend. Voor de goede orde: ik denk niet dat er sprake was van een oorzakelijk verband. Jolande Sap is inmiddels min of meer vergeten en ook GroenLinks lijkt uit ieders vizier te zijn verdwenen.

Dat geldt niet voor dit blog: eind mei gaf ik de tussenstand na 5 duizend bezoekjes en somde ik de 10 populairste berichten tot dan toe op. Nog geen vier maanden later kan ik de meest gelezen berichten na ruim 10 duizend bezoekjes voor jullie op een rij zetten. Dank jullie wel voor jullie interesse en natuurlijk hoop ik hier mooie dingen te blijven delen die zich ook in jullie belangstelling mogen verheugen.

Hier dan de 10 populairste berichten na 10 duizend bezoekjes:

1. Deze banen verdwijnen vóór 2025 door technologische ontwikkelingen
2. Oudere werknemer heeft last van negatieve beeldvorming
3. Sociaal akkoord: is de vakbeweging onderdeel van de oplossing of van het probleem?
4. Direct leidinggevende heeft de sleutel tot duurzame inzetbaarheid in handen
5. Interview: Wajong: Anne leeft met labels – deel 1 van 2
6. Vierkantjes en rondjes- over de (r)evolutie van het aanpassen van de taak en functie aan de werknemer in plaats van andersom
7. Smartphonegebruik negatief voor werk-privébalans en gezondheid
8. A girl named Poekelien
9. Interview: Wajong: Anne leeft met labels – deel 2 van 2
10. Nevermind de Polen! Robots nemen ons werk over!

 

Maatregelen tegen de invasie van de robots

 

In eerdere blogs haalde ik al aan dat robots in de toekomst zomaar eens ons werk kunnen overnemen. In het eerste blog introduceerde ik de kwestie en in het blog daarna ging het over banen die verloren zouden gaan volgens de geleerde Higgins (2013). Dat robots ons werk kunnen overnemen is op zich natuurlijk niet zo erg. Zou het niet fijn zijn als we onze tijd meer konden besteden aan het ontmoeten van vrienden, een goed boek lezen of een wandeling maken? Natuurlijk wel! De vraag die rijst is dan natuurlijk de vraag hoe je ervoor zorgt dat mensen nog wel voldoende geld hebben om prettig te kunnen leven. Nu hebben multinationals al een enorme macht en als zij alles met robots produceren en er verder niks gebeurt, wordt de inkomensverdeling nog schever dan hij al is. Bovendien zijn werknemers en anderswerkenden ook de consumenten die hun inkomen besteden aan producten en diensten en wanneer zij geen centen hebben, wordt de afzetmarkt van producenten en dienstverleners gevaarlijk mager. Dat gaat dus niet werken.

Zorg ervoor dat mensen de kost kunnen blijven verdienen

Higgins constateert dat ook en komt met een aantal oplossingen, die vooral liggen op het op een of andere manier behouden van de werkgelegenheid en het ontstaan van die vierde singulariteit voorkómen. Met andere woorden: hij wil dat er actie wordt ondernomen om te verhinderen dat robots al het werk overnemen en er geen werk overblijft voor de homo sapiens om eerlijk de kost te verdienen. Hij komt met een flinke hoeveelheid suggesties die ik hier niet uitputtend ga herhalen, temeer omdat veel ervan in dezelfde oplossingsrichting zitten, maar een paar voorbeelden wil ik wel met jullie, mijn trouwe lezerspubliek, delen.

De overheid moet aan de slag

De overheid zou volgens Higgins onder andere de volgende dingen moeten doen en wees gewaarschuwd, want er zitten een paar open deuren tussen:

• Een strategie om banen te creëren en te behouden en wereldwijd samenwerking zoeken met bedrijven en regeringen om ervoor te zorgen dat ook daar banen behouden blijven en een ‘race to the bottom’ (verder?) wordt vermeden.
• Zorg voor een micro-economisch systeem waarbij overheidsondersteuning wordt geruild tegen het doen van vrijwilligerswerk. Het klinkt een beetje als de discussie die nu gevoerd wordt over bijstandsgerechtigden, maar hij noemt het voorbeeld van China, waar mensen vrijwilligerswerk doen in bejaardenhuizen om zo later zelf ook daar verzorgd te kunnen worden. Een leuk idee, maar Higgins lijkt geen rekening te houden met kwetsbare groepen die dat om wat voor reden dan ook niet kunnen.
• Zorg dat ondernemen en ondernemingen goed worden gefaciliteerd, bijvoorbeeld door eenvoudigere regelgeving en minder administratieve lasten opgelegd door de overheid. (Komt dit jou ook zo bekend voor?)
• Verbeter als overheid de infrastructuur en zorg zo voor banen. (Hmmm..)
• Zorg goed voor de mensen en geef prioriteit aan hun welzijn en laat korte termijn politieke belangen niet prevaleren.
• Zorg ervoor dat mensen goed onderwijs krijgen en dat hun kennis en competenties goed aan (blijven) sluiten op de beschikbare banen.

Ook het bedrijfsleven moet aan de bak!

Het bedrijfsleven zou volgens Higgins ook iets moeten doen om te voorkomen dat grote groepen mensen wereldwijd buiten de boot gaan vallen:

• Bedrijven moeten zoeken naar een manier om de efficiency en betrouwbaarheid van de technologie van robots te combineren met de creatieve skills van mensen.
• Bedrijven moeten meer doen om banen te creëren en te behouden. Het hoort bij verantwoord ondernemen om rekening te houden met mens en milieu. Bedrijven moeten zich afvragen of zij niet ook een rol hebben in het ervoor zorgen dat er zinvolle en bevredigende banen voor mensen zijn. Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO), maar dan een tandje verder dan we tot nu toe gewend zijn dus.

‘Verlichte zelfzuchtigheid’

Higgins wijst erop dat waar volgens Milton Friedman het enige doel van een onderneming was om winst te maken, nu het discours verschuift naar het nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid en ‘enlightened self-interest’, oftwel ‘verlichte zelfzuchtigheid’. Dure terminilogie, maar het concept is eenvoudig: als bedrijven niet handelen op een manier die de maatschappij ten goede komt kunnen ze daardoor hun eigen bestaansrecht verliezen. Wat banen betreft zouden bedrijven er dan ook voor moeten zorgen dat bedrijven gezamenlijk moeten zorgen voor een ruime werkgelegenheid, waardoor mensen zinvol en nuttig werk kunnen doen.

Donkere wolken boven onze toekomst

Higgins is erg pessimistisch over de toekomst en het scenario dat hij schetst, brengt inderdaad een aantal complexe problemen met zich mee waarvoor hij vindt dat we daar actie op moeten ondernemen om ervoor te zorgen dat het allemaal niet zover komt. Een wereldwijde concurrentieslag tussen bedrijven en landen en een race to the bottom dient te worden voorkomen. In een van de blogs die ik eerder schreef over dit onderwerp werd al duidelijk dat nu al veel banen verloren gaan, dus Higgins heeft zeker een punt. Maar Higgins is in een aantal opzichten ook beperkt in zijn visie. Hij wil ervoor zorgen dat er voldoende koek overblijft voor iedereen. Dit lijkt op de manier waarop veel economen en politici in de huidige recessie de problemen willen oplossen. We moeten vooral zorgen voor een grotere koek, zodat iedereen een groter stuk kan krijgen en verder laten we alles in grote lijnen zoals het is.

Het kan ook anders

Volgens mij kan het ook anders. Stel nou dat robots een groot deel van het werk overnemen en daarmee op een goedkope, snelle en veilige en vermoedelijk tegen die tijd duurzame manier de producten die wij nodig hebben kunnen maken. Is het dan zo dat wij als mensen er zonder meer in zo’n mate aan te pas moeten komen dat er geen banen verloren gaan? Dat lijkt mij een hele lastige opgave. Natuurlijk zullen altijd mensen altijd komen met creatieve manieren om in hun levensonderhoud te voorzien. Enerzijds kan dat door nieuwe wegen te vinden om geld te verdienen en anderzijds door ervoor te zorgen dat er minder geld uitgaat. Als wij straks allemaal kunnen beschikken over de technologie om hernieuwbare energie te gebruiken, betekent dat er op dat vlak al minder kosten zullen zijn. Dat betekent dat we misschien straks wel thuis allemaal onze kleine eigen duurzaam verwarmde kasjes hebben met eigen verbouwde groente en fruit erin. Dus misschien hebben we dan wel minder nodig om toch prettig te kunnen leven.

Consuminderen dan maar?

Ik heb zelf niets tegen consuminderen, maar ik weet dat dat concept niet makkelijk te verkopen is aan de meeste mensen. Verder denk ik dat het de moeite waard is om eens te onderzoeken of het basisinkomen een oplossing kan zijn. Naast alle voordelen boven de sociale zekerheid zoals we die nu kennen, waardoor er enorme controle-apparaten nodig zijn om de rechtmatigheid vast te stellen, kan dit wellicht ook betekenen dat je ervoor zorgt dat alle mensen een inkomen hebben. Misschien moet je dan de bedrijven vragen hun maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen door over die enorme winsten, die ze kunnen behalen door mensen door technologie te vervangen, méér belasting te betalen en al helemaal niet meer aan belastingparadijzen beginnen. Misschien moeten overheden en bedrijven daar over afstemmen in plaats van het behoud van banen die ook door robots gedaan kunnen worden. Mensen kunnen,  wanneer ze eenmaal gewend zijn aan al die vrijheid, vast nuttiger en prettiger manieren verzinnen om hun tijd te besteden dan het doen van routinematig werk dat een machine ook kan doen. Misschien is het wel veel lekkerder om op een zonnige dag als vandaag lekker met je handen in je tuintje te wroeten en je eigen eten te verbouwen, zonder voedselmiles en zonder te hoeven forenzen. Mij lijkt dat zo gek nog niet. 

 

Dit blog: een tussenstand na 5 duizend bezoekjes

Op 5 oktober 2012 schreef ik het eerste artikel met de titel ‘Uitgeperst’ voor dit blog over de positie van Jolande Sap na de verkiezingsnederlaag van GroenLinks eerder dat jaar. Een uitstekende timing zo bleek, want enkele uren na publicatie maakte Jolande Sap bekend dat ze zich terug trok als fractievoorzitter van diezelfde partij. Sindsdien zijn er verschillende blogberichten bijgekomen en na ruim 5 duizend bezoekjes vind ik het een mooi moment om een korte tussenstand te publiceren.

Ziehier de 10 meest gelezen berichten tot nu toe:

1. Deze banen verdwijnen vóór 2025 door technologische ontwikkelingen
2. Sociaal akkoord: is de vakbeweging onderdeel van de oplossing of van het probleem?
3. Oudere werknemer heeft last van negatieve beeldvorming
4. Direct leidinggevende heeft de sleutel tot duurzame inzetbaarheid in handen
5. Vierkantjes en rondjes- over de (r)evolutie van het aanpassen van de taak en functie aan de werknemer in plaats van andersom
6. A girl named Poekelien
7. Smartphonegebruik negatief voor werk-privébalans en gezondheid
8. Uitgeperst
9. De republiek die je hoopte dat zou komen
10. I-deals als maatwerk in de polder: koorddansen voor gevorderden

Ik vind het enorm leuk dat inmiddels toch al zoveel mensen mijn blog hebben weten te vinden en het ook veel leuke discussies heeft opgeleverd op bijvoorbeeld Twitter. Tot zover deze tussenstand. Veel leesplezier nogmaals!

 

Deze banen verdwijnen vóór 2025 door technologische ontwikkelingen

We hebben allemaal al gehoord van die ronde stofzuigrobots die hun eigen gang gaan. Deze week stond nog in de krant dat een thuiszorgorganisatie uren per week aan inzet van medewerkers bespaarde door zo’n apparaat bij cliënten thuis neer te zetten. Maar hoe zou het zijn als een robot de vaatwasser uitruimt, de was opvouwt en je en passant nog even een biertje brengt? Zou best lekker zijn om zo’n ding door het huis te hebben zoeven, nietwaar? En wat verder van je bed of eigenlijk juist dichterbij een robot die je in en uit bed tilt? Er zijn al prototypes van, dus het kan. Nu nog niet zo ideaal als we ze zouden willen en nog niet zo betaalbaar als we zouden willen, maar dat is vermoedelijk een kwestie van tijd.

En robots als kille vechtmachines? We kennen het uit sci-fi films en uit iets gezelligere films als the Incredibles, waar de teleurgestelde no.1 fan Syndrome een ultieme vechtmachine Omnidroid bouwt die automatisch sterker, slimmer en behendiger wordt door de tegenstand die hij krijgt. Het eerste pistool dat je met een 3D printer kan maken is al ontworpen en op internet zijn al petities te vinden om te voorkomen dat dit waarheid wordt, om te voorkomen dat mensen straks door kille berekenende machines worden aangevallen.

Onvoorspelbare of onvoorstelbare toekomst?

Feit is dat ons leven drastisch zal veranderen door robots en andere technologische ontwikkelingen. Ik had me 15 jaar geleden ook niet kunnen voorstellen dat we allemaal met zakcomputertjes zouden rondlopen die sneller zijn dan de desktops met die enorme monitors die we toen hadden. Maar de meeste mensen die ik ken lopen wél degelijk rond met zulke computertjes, in de vorm van een smartphone of tablet en dat vinden we doodnormaal. Net zoals we ons nu niet kunnen voorstellen dat misschien over een paar jaar veel mensen met zo’n raar Google Glass montuurtje over straat zullen kuieren.

De vierde singulariteit?

In het vorige blog gaf ik al aan dat robots ons werk zouden overnemen en dat dat ook gevolgen heeft voor de toekomstige verdeling van arbeid en inkomen en dus we een list moeten verzinnen om een fatsoenlijke levensstandaard voor een ieder te garanderen. Higgins noemt het innemen van arbeidsplaatsen door robots de vierde singulariteit. Er zijn er dus nog minimaal drie andere vormen van singulariteit, die door deskundigen op dit gebied worden bediscussieerd.

Singulariteit?

De eerste vorm van singulariteit gaat over het moment dat robots net zo intelligent worden als mensen. De meeste deskundigen denken dat dit moment zich zal voordoen in 2017, dus over vier jaar. Onvoorstelbaar? In 2011 won een robot van IBM al van mensen in de Amerikaanse tv-quiz ‘Jeopardy’ en men denkt dat dit kunstje op korte termijn wel op te schalen is. De tweede vorm van singulariteit is het moment dat robots zelfstandig zouden besluiten dat mensen overbodig zijn en ze daarom proberen uit te roeien. Gezelligheid en voer voor science fiction films. De derde variant komt heel toepasselijk uit Star Trek en wordt ‘kwantum singulariteit’ genoemd en gaat over het punt in tijd en ruimte dat normale natuurkundige wetten niet meer van toepassing zijn. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat dit ook mijn voorstellingsvermogen te boven gaat. En de vierde vorm van singulariteit is dus dat robots en computers je werk overnemen. Of dat nou de ultieme droom of een doemscenario is, hangt er vanaf hoe wij onze samenleving inrichten en welke kaders wij scheppen voor die robots.

Deze banen worden bedreigd door technologie

Higgins (2013) benoemt een aantal geavanceerde technologische ontwikkelingen die ertoe zullen leiden dat de komende tien tot vijftien jaar veel banen zullen verdwijnen, zoals:

• Industriële banen die verdwijnen door de komst van 3D printers
  Op dit moment zijn er nog beperkingen doordat de meeste 3D printers alleen maar vrij kleine dingen kunnen printen. Maar in principe kunnen 3D printers dingen in alle maten printen. In Amsterdam wordt al geëxperimenteerd met het bouwen van een 3D grachtenpand, bijvoorbeeld.

• Gezondheidszorgrobots die verplegenden en verzorgenden kunnen vervangen
  In Japan zijn al robots ontwikkeld die steeds betaalbaarder worden en kunnen ondersteunen bij verschillende taken die nu door verplegenden en verzorgenden worden gedaan. Robots kunnen mensen al veilig uit bed tillen en ze voeren wanneer ze zelf niet meer kunnen eten. De ondersteunende functies in de verpleging en verzorging zullen hierdoor vermoedelijk verdwijnen.

• Robots die conciërges en schoonmakers kunnen vervangen
  Er zijn al stofzuigers voor huishoudens die zelf het huis schoonmaken, ze zijn er ook die zelfstandig grotere ruimtes kunnen aanpakken, zoals bijvoorbeeld kantoren of de gezamenlijke ruimtes in appartementencomplexen.

• Docenten en hoogleraren in het hoger onderwijs die vervangen worden door geavanceerde computersystemen
  Volgens Higgins zullen de komende tien jaar veel hoogleraren en andere docenten in het hoger onderwijs met pensioen gaan. Door de hoge kosten van het hoger onderwijs zal er grote druk worden uitgeoefend om de hoeveelheid onderwijzend personeel terug te schroeven, dat kan door het inzetten van geavanceerde computersystemen. Door het naar beneden brengen van de kosten zou het hoger onderwijs breed toegankelijk blijven. De vraag is overigens of er dan wel zoveel mensen nodig zijn met een bachelor of master op zak, belangrijker is het dat er meer mensen komen die zijn afgestudeerd in het juiste vakgebied. Zelf kan ik me weinig voorstellen bij het vervangen van hoogopgeleide docenten door technologie alleen. Ik kan me voorstellen dat er vormen van e-learning zijn, waaronder bijvoorbeeld serious gaming, die een toegevoegde waarde in het onderwijs kunnen bieden, maar de beste docenten inspireren je door hun eigen kennis en enthousiasme en door je aan het denken te zetten. Die eigenschappen zijn volgens mij heel lastig in een systeem of robot in te bouwen, maar wie weet moet ik over vijftien jaar toegeven dat ik het bij het verkeerde eind had. 

• Basisschoolleraren en docenten in het voortgezet onderwijs door computersystemen
  Ook hier geldt dat veel leraren de komende jaren met pensioen zullen gaan en wellicht niet meer allemaal vervangen zullen worden. Er zijn al iPad scholen en de verwachting is dat in de toekomst alle leermiddelen digitaal zullen worden. Het leerrendement van individuele leerlingen kan ook digitaal gevolgd en geanalyseerd worden en het lesmateriaal op het niveau van de leerling aangepast. Er bestaan al scholen in de Verenigde Staten die zo werken en per leerling minder spenderen dan andere scholen maar waar leerlingen desondanks wél de beste scores halen op tests.

• Huishoudrobots die huishoudelijke hulpen vervangen
  In de tekenfilmserie de Jetsons was er al Rosie de huishoudrobot, compleet met rokje en schortje. Ik noemde aan het begin van dit blog al robots die de vaatwasser kunnen uitruimen, de was opvouwen of je een biertje kunnen brengen. Ze bestaan al en het zal een kwestie van tijd zijn voor zulke robots binnen het bereik van een grote groep consumenten zullen komen. Dit betekent op termijn het verlies van werk door grote groepen huishoudelijk werksters, hier en in het buitenland.

• Vrachtwagen- en taxichauffeurs door voertuigen zonder chauffeur
  Google is al bezig met het ontwikkelen van een auto zonder chauffeur, wanneer dat technologisch en financieel haalbaar wordt, zal het besturen van een voertuig niet meer zo zijn, zoals we het altijd hebben gekend. Maar dat betekent ook dat chauffeurs van taxi’s en vrachtwagens hun werk kwijt kunnen raken. Ja maar chauffeurs laden en lossen ook zeg je? Nou, die taak kunnen robots ook wel op zich nemen.

• Bibliotheekmedewerkers door online bibliotheeksystemen
  Google werkt aan een online Google bibliotheek, waardoor bibliotheken en bibliotheekmedewerkers overbodig zullen worden. Verschillende bibliotheken van prestigieuze universiteiten, waaronder Harvard en Oxford werken samen met Google om hun boeken te digitaliseren en online vindbaar te maken. Maar er zijn ook al bibliotheken die robots gebruiken om je boek voor je te zoeken, dat werkt min of meer hetzelfde als magazijnen bij grote online winkelbedrijven.

En dat is nog niet alles

Andere banen die mogelijk op de tocht staan zijn banen voor bijvoorbeeld bedienend personeel in de horeca, winkelbedienden, maar zelfs voor artsen en koks kan gelden dat hun werk helemaal of deels door robots en andere geavanceerde systemen kan worden overgenomen.

Niet elke verandering is zondermeer een verbetering

Tijden veranderen en het is de vraag hoe wij ons zullen voelen wanneer ons hele leven wordt geautomatiseerd. Andersom zijn we inmiddels al heel lang gewend dat we ons geld uit de muur halen en niet meer krijgen van een bankbediende en onze treinkaartjes uit een automaat halen, terwijl we daar ook over liepen te sputteren toen die technologieën werden ingevoerd als kostenbesparende maatregel. Ik noemde in het vorige blog al de voorspelling dat wereldwijd op deze manier misschien wel een miljard banen verloren kunnen gaan. Niet elke verandering is zondermeer een verbetering, we zullen moeten nadenken over de gevolgen voor al die mensen die hun baan kunnen verliezen, voor de samenlevingen waarin zij leven en of dit wel is wat we willen en op welke manier we randvoorwaarden kunnen proberen te scheppen om deze aardkloot toch leuk en leefbaar te houden. Maar daar kom ik in een volgend blog nog op terug.